อิสลาม : แนวคิดแห่งสันติ ตอนที่ 1
----------------------------
โดย ดร. ญะมาล บะดาวียฺ
มวลการสรรเสริญเป็นสิทธิแด่อัลลอฮฺ ผู้ทรงเป็นเจ้าแห่งโลกทั้งหลาย
และขอความสันติจงมีแด่ศาสนทูตท่านสุดท้าย ท่านนบีมุฮัมมัด (ขอความสันติและความจำเริญจงมีแด่ท่าน) และศาสนทูตทุกท่านก่อนหน้าท่าน และบรรดาครอบครัวของศาสนทูตทั้งหลาย รวมไปถึงบรรดาผู้ที่ปฏิบัติตามคำสอนที่ถูกต้องของพวกเขาตราบจนถึงวันแห่งการพิพากษา
ในรายการนี้ เราจะพูดในประเด็นของ "สันติภาพและความยุติธรรม" เราเลือกพูดเรื่องของสันติภาพก็เพราะว่า นี่เป็นครั้งแรกที่ข้าพเจ้าได้รับเกียรติให้พูดบันทึกเทปในสตูดิโอของ Peace TV และคำว่าสันติมีความหมายต่อข้าพเจ้ามาก สำหรับข้าพเจ้าสันติคือแกนหลักของอิสลาม
แต่ก่อนที่เราจะลงรายละเอียด บางท่านอาจสงสัยว่า อะไรคือความข้องเกี่ยวระหว่างสันติภาพและความยุติธรรม ข้าพเจ้าคิดว่าสันติภาพและความยุติธรรมเสมือนปีกสองข้างของนก ที่คงไม่อาจบินได้หากขาดปีกข้างใดข้างหนึ่งไป หรือเปรียบทั้งสองสิ่งนี้เสมือนด้านทั้งสองของเหรียญ
แท้จริงนั้นปัญหาต่างๆ ในโลกทุกวันนี้ต่างเกี่ยวข้องกับการหายไปของสันติภาพที่แท้จริง ซึ่งอาจเกิดจากรากเหง้าของการขาดแคลนซึ่งความยุติธรรม ด้วยความยุติธรรมเท่านั้นที่สันติภาพจะสามารถเกิดขึ้น เข้าถึง และประจักษ์แจ้งขึ้นในวิถีชีวิตของเรา
1. วิถีแห่งสันติ : ความหมายที่แท้จริงของอิสลาม
ข้าพเจ้าขอเริ่มต้นด้วยกับแนวคิดของสันติภาพ นักวิจารณ์อิสลามบางท่านกล่าวว่า มุสลิมมักพูดถึงสันติ สันติ สันติ..... อิสลามคือศาสนาแห่งสันติ แต่ไม่เคยอธิบายมัน....และพวกเขาก็เริ่มพูดถึงความเข้าใจที่คลาดเคลื่อนของพวกเขาที่มีต่ออัลกุรอาน หรือ อ้างถึงพฤติกรรมของมุสลิมบางส่วนซึ่งไม่ได้อยู่ในร่องในรอยของกฎเกณฑ์หรือมาตรฐานคำสอนอิสลาม แต่เราไม่สามารถกล่าวแย้งโดยการพูดง่ายๆ ว่า หากเป็นเช่นนั่นเราอย่าพูดถึงสันติเถอะ ตรงกันข้ามเราต้องพูดถึงสันติ ดังที่ข้าพเจ้าได้กล่าวก่อนหน้านี้ว่ามันเปรียบดั่งแกนหลักอันสำคัญของอิสลาม
เป็นความจริงที่ว่าบางคนไม่ปฏิบัติตามข้อกำหนดของสันติภาพซึ่งเป็นปัญหาของพวกเขา นั่นไม่ใช่ปัญหาของอิสลาม เราไม่ควรที่จะกลัวในการที่จะพูดถึงสันติภาพที่เป็นแกนหลักของอิสลาม เราสามารถมองไปยังสันติภาพในหลากหลายระดับ
ระดับแรกสุด ในทางนิรุกติศาสตร์ (รากศัพท์และความหมายของคำ) สันติมาจากความหมายทางภาษาของคำว่าอิสลาม ซึ่งเป็นความหมายที่แท้จริงของรากศัพท์ภาษาอาหรับที่ประกอบด้วยตัวอักษรสามตัวซึ่งไม่มีเสียงสระ คือ ซีน ลาม มีม (س ل م ) ในภาษาอาหรับ ซึ่งเสียงในภาษาอังกฤษใกล้เคียงกับ S L M (ส ล ม ในภาษาไทย)
เราเรียกมันว่ารากเพราะอักษรสามตัวนี้ปรากฏในทุกๆ คำที่สร้างมาจากรากศัพท์ของคำนั้น เช่น หากคุณวาง “i”(อิ) เป็นตัวแรกและวาง “a”(า) หลังจาก “L”(ล) ก็จะได้คำว่า “iSLaM”(อิสลาม) เช่นเดียวกับคำว่า muSLiM (มุสลิม) ที่ใช้กับเพศชาย ส่วนเพศหญิงใช้ muSLiMah (มุสลิมะฮฺ) และคำกริยา คำนาม คำจำกัดความ คำคุณศัพท์ใด ๆ หรือคำอื่นๆ ที่ถูกสร้างโดยมีอักษรสามตัวข้างต้น ด้วยเหตุนี้เราถึงกล่าวว่าสันติเป็นรากฐานหรือแกนหลักของอิสลาม (ในด้านความหมายอันลึกซึ้งทางภาษา)
แต่ทั้งหมดนี้หมายถึงอะไร? หมายถึงว่าเราไม่สามารถเข้าใจอย่างถ่องแท้ในคำที่สร้างขึ้นจากรากศัพท์นั้นๆ จนกว่าเราจะเข้าใจความหมายของรากศัพท์ก่อน เพราะความหมายของรากศัพท์มีผลต่อคำทั้งหมดที่ถูกสร้างขึ้นจากมัน โดยรากศัพท์ในที่นี้คือ S L M หรือ ซีน ลาม มีม (س ل م ) ในภาษาอาหรับมีความหมายที่เกี่ยวโยงสัมพันธ์กัน ซึ่งที่สำคัญที่สุดคือ “สันติ” เป็นความหมายที่หนึ่ง และยังมีความหมายว่า “การยอมจำนน” หมายถึงการยอมจำนนต่อผู้สร้าง และความหมายที่สามคือ “บริสุทธิ์”
หากเรานำสองความหมายแรกของที่มาในคำว่าอิสลาม แน่นอนว่าหมายถึงภาพรวมของอิสลาม หรือแกนหลักของอิสลามที่แท้จริงคือ การบรรลุซึ่งสันติผ่านการยอมจำนนต่อผู้สร้างด้วยการมีศรัทธาที่บริสุทธิ์ ดังเช่นการเต็มใจในพระประสงค์ของผู้ทรงสร้างจักรวาล
ขณะนี้ประเด็นที่พูดคุยกันในวันนี้มิใช่เรื่องชื่อของอิสลามที่มีนัยสำคัญในตัวมันเองไม่น้อย นั่นคือความหมายของอิสลาม สันติภาพผ่านการยอมจำนนต่อผู้ทรงสร้าง หากแต่ประเด็นที่พูดคุยลึกซึ้งกว่านั้น ในความเป็นจริงเมื่อเราพูดถึงสันติ เราไม่ได้พูดในเชิงนามธรรมลอยๆ เราพูดถึงความสำคัญและระดับของความแตกต่าง แน่นอนว่าระดับความสัมพันธ์ของสันติอันดับแรกที่เป็นรากฐานของการใฝ่หาสันติภาพจะต้องเริ่มต้นด้วยความสันติกับพระเจ้า หรืออัลลอฮฺผู้ทรงสร้าง คือสันติภาพด้วยกับพระเจ้าผู้ทรงบังเกิดผลของสันติภาพในระดับอื่นๆ กล่าวคือสันติภาพจากภายในตัวของเราเอง
และหากเราสัจจริงในศรัทธา ในสันติภาพด้วยกับอัลลอฮฺ สันติ(ที่เริ่ม)จากภายใน จะต้องปรากฏชัดถึงความสันติในบรรดาสิ่งที่ถูกสร้างของอัลลอฮฺทั้งหมดไม่เพียงแค่มนุษย์เท่านั้น จริงอยู่ที่มนุษย์เป็นสิ่งถูกสร้างที่สำคัญที่สุดจากบรรดาสิ่งที่ถูกสร้างของอัลลอฮฺ แต่สันติภาพของมนุษย์เป็นเพียงส่วนหนึ่ง ไม่ว่ามนุษย์เหล่านั้นอยู่ในระดับของครอบครัว ชุมชน หรือสังคม ไม่ว่าจะเกี่ยวข้องกับความสัมพันธ์กับผู้คนที่มีศรัทธาร่วมกันในอิสลาม หรือผู้ที่ไม่ได้มีศรัทธาร่วมกันแต่ต่างก็มีความเป็นมนุษย์ร่วมกัน เป็นผู้คนในประชาคมเดียวกันที่มีความเชื่อแตกต่างกัน
นอกจากนี้ สันติยังเป็นความสัมพันธ์ของเรากับโลกของสรรพสัตว์ และเราพบสิ่งนี้ในคำสอนของอิสลามอีกด้วย วิธีที่จะอยู่อย่างไรให้เกิดสันติภาพยังรวมไปถึงโลกของสัตว์ เป็นสันติภาพกับเหล่าพืชพันธุ์ เพราะมันเป็นส่วนหนึ่งในการสร้างของอัลลอฮฺ นอกจากนี้ยังมีสันติภาพกับวัตถุต่างๆ ที่มีทั้งทรัพยากรที่พระเจ้าได้สร้างในจักรวาล เป็นต้น กล่าวคือเป็นความสันติที่ครอบคลุมสมบูรณ์ด้วยกับผู้สร้าง เป็นสันติภาพจากภายใน และสันติภาพกับบรรดาสิ่งที่ถูกสร้างทั้งหมด มนุษย์ สรรพสัตว์ บรรดาพืชพันธุ์และระบบนิเวศ สิ่งต่างๆ เหล่านี้รวมอยู่ภายใต้แนวคิดดังกล่าว
แต่สันติภาพดังที่กล่าวมานั้นจะเกิดขึ้นได้อย่างไร? ความหมายที่สองได้อธิบายไว้ เราสามารถเป็นเพียงมนุษย์ที่บรรลุสู่ความสันตินี้ หรือพยายามเข้าใกล้ที่สุดเท่าที่เป็นไปได้เนื่องจากเรามีข้อบกพร่อง เข้าใกล้ที่สุดเท่าที่เป็นไปได้เพื่ออยู่ในสถานะของความสันติที่บริบูรณ์ โดยการที่มีอำนาจหนึ่งเดียวที่เราทุกคนยอมจำนนคืออำนาจของผู้สร้างเรา การยอมจำนนที่ไม่ได้มาจากการบังคับ
อิสลามนั้นปฏิเสธทุกรูปแบบของการบังคับในศาสนา หากคนผู้นั้นเลือกด้วยความเต็มใจ ด้วยความรัก และด้วยความเชื่อมั่นที่จะยอมรับในความประสงค์ของผู้สร้าง นั่นคือวิถีทางจากมุมมองของมุสลิมอย่างเรา
ซึ่งนี่คือขั้นแรกที่จะเราควรที่จะเข้าใจ คือคำว่า อิสลาม แท้ที่จริงแล้วหมายถึงอะไร?
ที่มา : ศูนย์ประสานงานเพื่อความเข้าใจอิสลาม ยมท.
