บัดชา ข่าน ตอน พลังเร้นลับของชาวปาทาน
ผศ.ดร.สุชาติ เศรษฐมาลินี
สถาบันศาสนา วัฒนธรรม และสันติภาพ มหาวิทยาลัยพายัพ เชียงใหม่
บทนี้ขึ้นต้นด้วยคำพูดของท่านบัดชา ข่าน ที่กล่าวถึงลักษณะนิสัยของชาวปาทานว่า
“มักพูดกันว่าชาวปาทานนั้นเป็นคนที่ดื้อรั้นในเรื่องความรักและการใช้เหตุผล...เพราะถ้าหากคุณสามารถกุมหัวใจพวกเขาได้ แม้จะชวนไปลงนรก พวกเขาก็จะไปกับคุณ แต่หากคุณจะใช้วิธีการบังคับ แม้จะบังคับพวกเขาให้ไปสวรรค์ พวกเขาก็จะไม่ยอมไปกับคุณ...นี่คือ พลังแห่งรักของคนชาวปาทาน”
เป็นการเสียเวลาที่จะพูดถึงการกดขี่ของชาวอังกฤษในอินเดียขณะนั้น ลองมาดูอุปสรรคอันใหญ่หลวงในแนวทางที่จะไม่ยอมต่อสู้โดยการใช้ความรุนแรงของท่านบัดชา ข่าน คือ แนวความคิดที่กระจายไปทั่วสังคมชาวปาทานเกี่ยวกับความแค้นต้องชำระและการใช้ความรุนแรง
การให้คุณค่ากับเกียรติศักดิ์ศรีที่มีการสืบทอดมาหลายศตวรรษนั้นนับเป็นความยากยิ่งหรือแทบจะเป็นไปไม่ได้เลยสำหรับคนๆ หนึ่งอย่างท่านบัดชา ข่าน ที่จะสลายวัฒนธรรมการเอาคืนหากคนปาทานถูกดูหมิ่นเกียรติศักดิ์ศรี โดยไม่คำนึงถึงผลแห่งความยุ่งยากหรือต้องทนทุกข์ทรมานใดๆ ที่จะติดตามมาก็ตาม ถึงแม้สมาชิกในครอบครัวจะต้องขาดพ่อ หรือเพื่อนบ้านต้องอาศัยอยู่ด้วยความหวาดกลัวต่อกันและกัน ชีวิตจึงมักแขวนอยู่บนเส้นด้าย
แต่กระนั้น ความเร้นลับเกี่ยวกับความเป็นฮีโร่จากการได้ล้างแค้นยังคงเป็นเรื่องราวที่ปลูกฝังกันในหมู่คนปาทานโดยผ่านนิยายรัก บทกวี และสถานภาพของคน ถึงแม้ว่ามันจะนำสู่โศกนาฏกรรมที่ไม่รู้จบในหมู่พวกเขาก็ตาม ไม่มีใครใส่ใจถึงราคาที่ต้องจ่ายสำหรับการหลงใหลอยู่กับการใช้ความรุนแรงของชาวปาทาน และไม่มีใครจะรู้ซึ้งถึงความไม่ค่อยลงตัวเหล่านี้มากเท่ากับท่านบัดชา ข่าน!
พลังความเร้นลับของชาวปาทานที่มีความขัดกันในตัวนั้นทำให้แทบเป็นไปไม่ได้เลยที่คนนอกอย่างเราๆ จะเข้าใจถึงแม้ว่าเราอาจจะเห็นในทุกแง่มุมของชีวิตชาวปาทานก็ตาม ไม่ว่าจะเป็นเรื่องนิสัยใจคอ ค่านิยม ตลอดจนวิถีปฏิบัติในชีวิตประจำวัน
กะหนี ลูกชายของท่านบัดชา ข่านได้เขียนบันทึกไว้ว่า “ชาวปาทานนั้นไม่ได้รักอะไรหรือรักใครง่ายๆ จนกว่าเขาจะรู้จักสิ่งนั้นหรือคนๆ นั้นอย่างถ่องแท้เสียก่อน เขารักที่จะต่อสู้แต่ก็เกลียดที่จะไปเป็นทหาร เขามีความความทะเยอทะยานอันยิ่งใหญ่ แต่ก็ไม่ค่อยจะมีความอดกลั้น อันเป็นเหตุให้ตายกันตั้งแต่อายุยังน้อย”
กะหนีได้พยายามฉายภาพให้เห็นถึงความแค้นฝังลึกและความรุนแรงในวัฒนธรรมของคนปาทาน ซึ่งแม้แต่ในครอบครัวของท่านบัดชา ข่าน ก็ไร้ภูมิคุ้มกันต่อการมองการแก้แค้นว่าเป็นเรื่องของความตื่นเต้นผจญภัย กะหนีเล่าเรื่องๆ หนึ่งที่เกิดขึ้นในหมู่บ้านตั้งแต่เมื่อครั้งที่เขายังเป็นเด็กอยู่ เรื่องที่จะเล่านี้สะท้อนให้เห็นถึงความเร้นลับในค่านิยมความรู้สึกของชาวปาทานได้เป็นอย่างดี กะหนีเล่าว่า...........
อ่านความเดิมตอนที่แล้ว
"บัดชา ข่าน" ทหารที่ไม่ใช้ความรุนแรงของอิสลาม
ทหารที่ปราศจากอาวุธ (nonviolent army) ของเผ่าปัชตุน (ปาทาน)
บัดชา ข่าน นำทัพเคลื่อนไหวต่อสู้กับอังกฤษด้วยวิธีอารยะขัดขืน
ขบวนการเคลื่อนไหวแบบสันติวิธีของ บัดชา ข่าน
บัดชา ข่าน ตอน บันทึกในกรงขัง และการยืนต่อหน้าผู้อธรรม
บัดชา ข่าน (ช่วง 1921-1924) ตอน ฆาตกรตัวอันตราย
บัดชาข่าน ตอน ความฉ้อฉลในเรือนจำและน้ำตาแห่งความสูญเสีย
บัดชา ข่าน ตอน ความพ่ายแพ้ของขบวนการต่อต้านโดยภาคพลเมืองอินเดีย
บัดชา ข่าน ตอน ลูกราชสีห์กับฝูงแกะ
