"จะ construct ต้อง deconstruct ก่อน"
นายแพทย์สุภัทร ฮาสุวรรณกิจ
ระหว่างที่ผมนั่งเครื่องบินไปกรุงเทพ ความคิดในสมองพัวพันถึงคำถาม "ทำไมเราถึงค้านได้เกือบทุกเรื่อง" และแล้ว คำตอบบางอย่างก็ปิ๊งแวบขึ้นมา ผมรีบนำ tablet ในมือมาพิมพ์บันทึกความคิดอย่างลิงโลดใจ ความคิดในระหว่างที่บันทึกค่อยๆชัดขึ้น จนสรุปความได้สั้นๆว่า "จะ construct ต้อง deconstruct ก่อน" เชิญอ่านและวิจารณ์ครับ
"จะ construct ต้อง deconstruct ก่อน" หรือ "จะสร้างสิ่งใหม่ ต้องถอดรื้อสิ่งเก่าก่อน" จะสร้างโครงสร้างสังคมใหม่ที่เป็นธรรม ต้องรื้อทำลายโครงสร้างสังคมเก่าที่ไม่เป็นธรรมก่อน" ทัศนะของหลักคิดแนว post-modern เป็นหลักการที่ใช่หรือไม่กับยุคสมัยแห่งการเปลี่ยนผ่านสังคมไทยยุคนี้ ยุคที่โครงสร้างสังคมเก่ากำลังถูกปะผุค้ำยันด้วยอำนาจ คสช.และรัฐราชการ
ทุกวันนี้ชาวบ้านทั่วประเทศโดยเฉพาะในพื้นที่ภาคใต้ได้ร่วมกันปฏิบัติการตามภารกิจ decontruction หรือการถอดรื้อสิ่งเก่า อย่างไม่รู้ตัว ในมุมหนึ่งของการค้านเขื่อน ค้านถ่านหิน ค้านท่าเรือ ค้านคลองไท ค้านชีวมวล ค้านแลนบริดจ์ ค้านการตัดโค่นป่า ค้านเหมืองแร่ ค้านการถมหินบนชายหาด ค้านนิคมอุตสาหกรรม ค้านการผูกขาด ค้านการประมงล้างผลาญ ค้านเกษตรพันธะสัญญา ค้านการซื้อเรือดำน้ำ ค้านสารพัดสิ่งที่เราไม่เห็นด้วย ค้านสิ่งที่เข้ามาทำลายชุมชน ค้านจนประเทศชาติสับสน รัฐบาลเริ่มไปไม่เป็น นายกยังออกมาบ่น จะใช้อำนาจรัฐอำนาจปืนมาจัดการประชาชนก็ไม่ได้ เพราะเขาสู้เพื่อปกป้องแผ่นดินของเขา
แต่แท้จริงเราทั้งหลายและชาวบ้านที่สู้สุดชีวิตไม่ได้เพียงค้านโครงการ แต่เรากำลังถอดรื้อโครงสร้างอำนาจ กติกาสังคมที่ไม่เป็นธรรม เรากำลังถอดรื้อความใหญ่โตของกลไกรัฐที่ไม่ function แถมยังเป็นอุปสรรคใหญ่ยิ่งสำหรับการพัฒนาที่ยั่งยืน เรากำลังร่วมกันปฏิบัติการในภารกิจทางประวัติศาสตร์อย่างเป็นขบวนโดยไม่รู้ตัว ขบวนที่ไม่มีการนำ แต่เป็นสายธารแห่งการถอดรื้อเพื่อสร้างสังคมใหม่ร่วมกัน
ไม่สำคัญหรอกว่าเมื่อถอดรื้อแล้ว โครงสร้างอำนาจโครงสร้างสังคมใหม่จะดีกว่าแค่ไหน อาจแย่กว่าเดิมเหมือนกรณีที่ คสช.มายึดอำนาจจากความพยายามถอดรื้ออำนาจเผด็จการรัฐสภาของขบวนภาคประชาชนที่ผ่านมาก็เป็นไปได้ แต่เราภาคประชาชนคนไม่มีปืน ย่อมมีเพียงสองทางเลือก ยอมจำนนกับโครงสร้างกลไกเก่าที่กดทับเรา หรือลุกขึ้นสู้เพื่อถอดรื้อปลดปล่อยเราจากการกดทับนั้น รื้อแล้วจะสร้างบ้านใหม่กันอย่างไรก็มาร่วมด้วยช่วยกัน แม้คนมีปืนอาจจะมาฉวยโอกาสมาจี้ให้เราสร้างบ้านใหม่ตามแบบที่เขาชอบอีก เราก็จะสู้ต่อไป สายธารการต่อสู้ของภาคประชาชนนั้นไม่มีวันสิ้นสุดและหยุดนิ่ง
อย่างน้อยที่สุดในวันนี้ การค้านทุกโครงการที่เข้ามารุกรานชุมชนด้วยกลไกอำนาจรัฐและอำนาจทุนอย่างไม่ชอบธรรม ก็ได้แสดงผลสัมฤทธิ์ไม่น้อย รัฐกำลังไปไม่เป็น โครงการขนาดใหญ่ที่ใช้ความฉ้อฉลในการศึกษา EIA และใช้การมีส่วนร่วมแบบฝักถั่วจัดตั้งยกมือเห็นชอบแทบจะเดินหน้าไม่ได้ทั้งประเทศ รัฐกำลังจำใจต้องยอมถอดรื้อกลไกเก่าบางส่วน กำลังจะยอมแก้กติกาสร้างกลไกการมีส่วนร่วมในการตัดสินใจโครงการใหม่ที่ชาวบ้านพอจะยอมรับได้ เพื่อไม่ให้โครงสร้างใหญ่ล้มครืน นี่คือความสำเร็จเล็กๆระหว่างทาง แต่บนเส้นทางการถอดรื้อเพื่อสร้างสังคมใหม่ยิ่งต้องมีปฏิบัติการของภาคประชาชนให้หนักแน่นกว่าเดิม
หากเราเชื่อมั่นว่า "จะ construct ต้อง deconstruct ก่อน" การค้านทุกสิ่งก็คือกระบวนการสำคัญที่สุดของการสร้างใหม่ เป็นปฎิบัติการเพื่อลดอำนาจรัฐ เพิ่มอำนาจประชาชน เป็นเสมือนการกำจัดวัชพืช เป็นการเตรียมดินสำหรับการงอกงามของเมล็ดพันธุ์แห่งเสรีภาพ สันติภาพ และภราดรภาพนั่นเอง
23 มีนาคม 2560
บนเครื่องบินเส้นทางหาดใหญ่-ดอนเมือง
