แม่น้ำเทพา สายน้ำที่เริ่มจะออกอาการน่าเป็นห่วง แม่น้ำเทพาเป็นแม่น้ำที่ใสสะอาดมลพิษน้อยที่สุดเส้นหนึ่งในภาคใต้ เป็นแม่น้ำสั้นๆไหลจากเทือกเขาสันกาลาคีรีชายแดนไทยมาเลเซีย ซึ่งยังมีป่าดงดิบขนาดใหญ่มากเป็นต้นน้ำที่ปล่อยมวลน้ำมาหล่อเลี้ยงสายน้ำตลอดทั้งปี ไหลผ่านอำเภอสะบ้าบ้อยและออกทะเลที่อำเภอเทพาจังหวัดสงขลา
ความโดดเด่นประการสำคัญของแม่น้ำเทพาคือสะพานรถไฟข้ามแม่น้ำเทพาที่เป็นสะพานเหล็กยาวก่อสร้างโดยไม่มีตอม่อกลางสะพาน เป็นสะพานเก่าอายุกว่า 70 ปีที่สวยสง่าเหล็กหนาและแข็งแรง เป็นส่วนหนึ่งของฉากหนังสิอเรื่อง"ผีเสื้อและดอกไม้"ของศิลปินแห่งชาติ"มกุฎ อรฤดี" นอกจากสะพานเหล็ก เทพายังมีพลับพลาที่รัชกาลที่ 5 เคยมาประทับ มีหลุมระเบิดสมัยญี่ปุ่นยกพลขึ้นบก นี่คือประวัติศาสตร์ร่วมสมัยที่ถูกละเลยคุณค่ามายาวนาน
สายน้ำเทพาเป็นแม่น้ำที่น่าจะสะอาดที่สุดในภาคใต้ เพราะมีโรงงานอุตสาหกรรมริมแม่น้ำหรือคลองสาขาน้อยมาก ความสะอาดบริสุทธิ์นี้เองที่มีค่ายิ่ง และเป็นที่อยู่ของสัตว์น้ำน้อยใหญ่ มีกุ้งแม่น้ำตัวโตมาก โดยเฉพาะในบริเวณปากแม่น้ำที่เชื่อมต่อกับทะเลเทพาอันสมบูรณ์
ในรายงาน EHIA โรงไฟฟ้าถ่านหินเทพา ที่มีรั้วห่างจากแม่น้ำเทพาเพียงไม่ถึงกิโลเมตร แทบไม่ได้กล่าวถึงแม่น้ำเทพาเลย ความสมบูรณ์หรือจำนวนสัตว์น้ำในแม่น้ำเทพาก็ไม่มีการศึกษาเป็น baseline data ไว้ คำอธิบายพื้นๆก็คือ โรงไฟฟ้าถ่านหินเทพาไม่มีผลกระทบอะไรกับแม่น้ำเทพา ซึ่งไม่น่าจะจริง
ความรู้ของผมและนักวิชาการคือ สรรพสิ่งล้วนสัมพันธ์ การจะบอกว่ามีผลกระทบไหมต้องดูยาวๆ สิ่งที่ผู้ทำโครงการขนาดใหญ่อย่างโรงไฟฟ้าถ่านหิน 150,000 ล้านบาทต้องทำคือ ศึกษาข้อมูลพื้นฐานอย่างละเอียด เก็บไว้เปรียบเทียบในอนาคต อย่างน้อยก็เป็นบทเรียนให้กับลูกหลานว่า "หายนะในอดีตเช่นนี้ ขออย่ามีอีกเลย"
