ฟารีดา ปันจอร์
อาจารย์นักวิจัย สถานวิจัยความขัดแย้งและความหลากหลายทางวัฒนธรรมภาคใต้ ม.อ.ปัตตานี
ข้อเขียนนี้เป็นการสรุปเนื้อหาสาระสำคัญ ที่ได้จากเวทีถอดบทเรียน "11 ปี พัฒนาการและบทบาทของประชาสังคมกับกระบวนการสันติภาพจังหวัดชายแดนภาคใต้" และการจัดทำ Roadmap สภาประชาสังคมชายแดนใต้ โดยการสนับสนุนจากสภาประชาสังคมชายแดนใต้และสถาบันชุมชนท้องถิ่นพัฒนา หรือ LDI ซึ่ง การถอดบทเรียนดังกล่าว กำลังอยู่ระหว่างการดำเนินการ ซึ่งจะมีการสื่อสารออกเป็นตอนๆ ครั้งที่สามนี้ เป็นการสรุปสาระสำคัญการจากการประชุมหารือประเมินบทบาทของภาคประชาสังคม ซึ่งในครั้งนี้เป็นเวทีการแลกเปลี่ยนของเครือข่ายองค์กรเยาวชนชายแดนใต้ 11องค์กร ที่กระจายอยู่ในพื้นที่ต่างๆในจังหวัดชายแดนใต้ โดยได้จัดขึ้นในวันที่ 17 มกราคม 2559 ณ โรงแรมปาร์ควิว จังหวัดปัตตานี
เวทีศึกษาและถอดบทเรียนพัฒนาการ 11 ปีกลุ่มพัฒนาการองค์กรภาคประชาสังคมกับการขับเคลื่อนกระบวนการสันติภาพ กลุ่มเยาวชนจากพื้นที่ในจังหวัดชายแดนใต้ทั้งไทยพุทธและมุสลิมจาก ปัตตานี ยะลา และนราธิวาสรวม 12 องค์กร ได้เข้าร่วมแลกเปลี่ยนและสำรวจความคิดเห็น บทบาทของเยาวชน ต่อกระบวนการสันติภาพในจังหวัดชายแดนใต้ โดย 12 ปี 3 เดือนที่ผ่านมา ที่มีการเดินหน้ากระบวนการสันติภาพ ภาคประชาสังคมหลายองค์กร เติบโต และได้รับการสนับสนุนจากหลายภาคส่วน จนสามารถที่จะเสนอวาระสำคัญๆ ต่อสังคมได้ กระนั้นสำหรับองค์กรเยาวชนต่างๆ ยังไม่ได้ยินเสียง หรือความคิดเห็นของพวกเขา ที่ชัดเจนนักต่อประเด็นด้านกระบวนการสันติภาพ
แม้องค์กรเยาวชนจะทำงานที่กลุ่มเยาวชนที่หลากหลาย ไม่ว่าจะเป็น เด็กเยาวชนผู้ได้รับผลกระทบ เด็กกำพร้า เด็กนอกระบบ หรือเด็กด้อยโอกาส และงานของพวกได้ สัมผัสกับชุมอย่างแท้จริง แต่ข้อเสนอต่างๆ ยังไม่ถูกผลักดันไปสู่ประเด็นสาธารณะและเชื่อมโยงกับกระบวนการสันติภาพ เวทีในครั้งนี้เป็นการประเมินความกังวลและความคาดหวังของเยาวชนในกระบวนการสันติภาพในช่วงแรก เป็นการนำเสนอนิยามสันติภาพในมุมมองของเยาวชน โดยสามารถสรุปได้ดังนี้
1. สันติภาพ คือ การเปิดพื้นที่ทางการเมืองให้ประชาชนได้สะท้อนความคิดและความต้องการโดยไม่ถูกคุกคาม
2. สันติภาพ คือ ความเป็นอิสรภาพการใช้ชีวิต ศาสนา การศึกษา วัฒนธรรม ภาษา
3. สันติภาพ คือ การเคารพความแตกต่าง และศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์
4. สันติภาพ คือ ความเข้าอกเข้าใจกันและการสร้างความเข็มแข็งร่วมกัน
5. สันติภาพ คือ การมีส่วนร่วมของชุมชนท้องถิ่นเพื่อเดินหน้าสันติภาพร่วมกัน
ในช่วงที่สองเป็นการแลกเปลี่ยนประเด็นความกังวลและความคาดหวังต่อกระบวนการสันติภาพ กลุ่มเยาวชนได้สะท้อนในเรื่องของความกังวลและความคาดหวัง
ความกังวล
1. มีความกังวลต่อความปลอดภัยในการจัดกิจกรรมที่เป็นเวทีเปิดหรือเวทีสาธารณะของเยาวชน
2. มีความกังวลว่าเสียงเยาวชนถูกมองข้าม
4. มีความกังวลว่ากระบวนการพูดคุยสันติภาพจะไม่ยั่งยืน ภายใต้รัฐบาลทหารและการขาดความต่อเนื่อง
5. มีความกังวลต่อกาทำงานร่วมมือและความจริงใจในแต่ละฝ่ายเพื่อผลักดันสันติภาพ
6. มีความกังวลต่อคนที่ทำงานด้านสันติภาพว่าจะเก็บเกี่ยวผลประโยชน์เข้าตัว
7. มีความกังวลเรื่องความปลอดภัยจากผู้ไม่เห็นด้วยกับกระบวนการสันติภาพ
8. มีความกังวลต่อการดำรงอยู่ของกลุ่มอิทธิพลในพื้นที่ เช่น ยาเสพติด ของหนีภาษี
9. มีความกังวลการทำงานร่วมกับคนในชุมชนในการสร้างสันติภาพ
10. มีความกังวลต่อข้อมูลสาธารณะที่เสนอภาพลักษณ์ของจังหวัดชายแดนใต้ในแง่ความรุนแรง และไม่สอดคล้องกับความเป็นจริง
11. มีความกังวลต่อการขาดการทำงานที่ขาดร่วมมือ และความต่อเนื่องขององค์กรภาคประชาสังคม
12. มีความกังวลในด้านการแย่งพื้นที่มวลชน ในการทำงานจากฝ่ายต่างๆ และการทำงานที่ไม่ลงรอยกัน
13. มีความกังวลต่อการขาดองค์ความรู้ในการหาแหล่งทุน โดยเฉพาะแหล่งทุนจากต่างประเทศ
ความหวัง (และความต้องการ)
1. มีการเปิดใจยอมรับความเห็นต่างของแต่ละฝ่าย
2. กระบวนการสันติภาพที่เดินหน้าไปแล้วได้สร้างความเชื่อมั่นของคนในพื้นที่ต่อกระบวนการ
3. ต้องการให้การพูดคุยสันติภาพได้สะท้อนเสียงของชาวบ้านได้สะท้อนความกังวลของตนเอง
4. ต้องการให้ประเด็นความยุติธรรมมีความชัดเจน
5. ต้องการให้คุณภาพชีวิตของผู้คนในจังหวัดชายแดนใต้ดีขึ้นกว่านี้
6. ต้องการให้เครือข่ายประชาสังคมมีการรวมตัวที่เข้มแข็ง เพื่อสร้างอำนาจต่อรอง
7. ต้องการให้มีพื้นที่ปลอดภัยในการทำงานของนักกิจกรม
8. ต้องการให้เยาวชนเป็นแกนหลักร่วมในการขับเคลื่อนและมีส่วนร่วมในกระบวนการสันติภาพ
ในส่วนของความคาดหวังในต่อสภาฯประชาสังคมในการเดินหน้ากระบวนการสันติภาพ องค์กรเยาวชนมี ความคาดหวังดังนี้
1. สภาฯ ควรเป็นตัวเชื่อมระหว่างหน่วยงานต่างๆ และกลุ่มเยาวชน
2. สภาฯ ควรเป็นเชื่อมต่ออย่างหลวมๆ ที่ทำงานประสานระหว่างองค์กรประชาสังคมในพื้นที่จังหวัดต่างๆ ทั้งในแง่ของข้อมูลและการดำเนินงาน
3. สภาฯ ควรผลักดันข้อเสนอต่างๆ ให้ใช้ได้จริง
4. สภาฯ ควรขับเคลื่อนผู้นำท้องถิ่นในการทำงานสันติภาพ
5. สภาฯ ควรมีตัวแทนเยาวชน อยู่ในคณะกรรมการสภาประชาสังคม เพื่อขับเคลื่อนกระบวนการสันติภาพ และดูแลเรื่องต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับเยาวชน
6. สภาฯ ควรเชื่อมต่อการทำงานกับสภาบันการศึกษา ในมหาวิทยาลัยหรือในโรงเรียน
โดยสรุปองค์กรเยาวชน มีความเห็นว่ากระบวนการสันติภาพควรเดินหน้าต่อ แต่สิ่งที่ท้าทายต่อสภาประชาสังคมชายแดนใต้ และองค์กรภาคประชาสังคมอื่นๆ ที่ขับเคลื่อนกระบวนการสันติภาพ ยังต้องให้ความสำคัญกับกลุ่มเยาวชนมากขึ้นในฐานะเป็นกลุ่มคนรุ่นใหม่ที่มีศักยภาพในการทำงานเชื่อมต่อองค์กรภาคประชาสังคมสู่การทำงานกับชุมชนท้องถิ่น
อ่านตอนที่ 1, 2 และ 3 ได้ตามลิงค์ด้านล่าง
ภาคประชาสังคมกับกระบวนการสันติภาพชายแดนใต้/ปาตานี : การประเมินและก้าวต่อไปข้างหน้า (1)
ภาคประชาสังคมกับกระบวนการสันติภาพชายแดนใต้/ปาตานี : การประเมินและก้าวต่อไปข้างหน้า (2)
ภาคประชาสังคมกับกระบวนการสันติภาพชายแดนใต้/ปาตานี : การประเมินและก้าวต่อไปข้างหน้า (3)