รายอแน ฉลองบวชหกที่ยะรัง ปัตตานี
รศ.ดร.วินัย ดะห์ลัน
วันนี้ไปประชุมสภามหาวิทยาลัยฟาฏอนีซึ่งตั้งอยู่ที่บ้านโสร่ง ตำบลเขาตูม อำเภอยะรัง จังหวัดปัตตานี ต้องออกเดินทางจากกรุงเทพฯแต่เช้าตรู่ลงเครื่องที่หาดใหญ่ต่อรถเข้าบ้านโสร่งเพื่อให้ทันประชุมสิบโมง รถวิ่งจากหาดใหญ่เข้าถนนปัตตานี-ยะลา ผ่านเส้นหมู่บ้านบาซาเอก่อนเข้าบ้านโสร่ง ความที่เป็นเส้นทางเล็กๆจึงผ่านมัสยิดเป็นสิบแห่ง ผ่านสุสานหรือกุโบร์อีกหลายแห่ง
เดินทางผ่านเส้นทางสายนี้มาแล้วหลายครั้งไม่เคยมีอะไรแปลกตา แต่เช้าวันนี้เจอผู้คนมากมายแต่งตัวด้วยชุดมลายูสีสันสวยงามไปรวมกันที่กุโบร์และมัสยิด สอบถามแล้วคนที่นั่นบอกว่าวันนี้คือวัน "รายอแน" เป็นงานฉลองการออกบวชหกหรือบวชหกวัน เรียกกันเต็มยศว่าฮารีรายอปัวซาแน
แนหรือเออแนแปลว่าเลขหกในภาษามลายูท้องถิ่นปัตตานี หรืออันนัมในภาษามลายูกลาง ในอิสลามสาขานิกายหรือมัสฮับชาฟีอีอฺที่ยึดถือกันในเอเชียอาคเนย์ หลังถือศีลอดตลอดเดือนรอมฎอนหรือเดือนเก้า เข้าวันที่ 1 เดือนเชาวาลหรือเดือนสิบจะมีการเฉลิมฉลองยิ่งใหญ่เรียกว่าตรุษอิดิลฟิตริ หลังจากนั้นวันที่ 2-7 เดือนเชาวัล มุสลิมแถบนี้จะถือศีลอดต่ออีกหกวัน ซึ่งผมก็ถือเรียกกันว่าบวชหก ทางสามจังหวัดเรียกปัวซาแน ครบแล้วในวันที่ 8 เดือนเชาวัลมีการออกบวชหกซึ่งไม่มีงานฉลองอะไร ยกเว้นในพื้นที่สามจังหวัดภาคใต้โดยเฉพาะอย่างยิ่งที่อำเภอยะรัง วันนี้ผมจึงโชคดีที่ได้เห็นประเพณีนี้ ผมเป็นมุสลิมกรุงเทพฯเชื้อสายยะหวาหรืออินโดนีเซีย-จีน เมื่อได้เห็นประเพณีที่ไม่เคยเห็นมาก่อนก็อดตื่นเต้นไม่ได้
เช้าของวันรายอแน ชาวบ้านแต่งตัวสวยไปรวมตัวที่กุโบร์เพื่อเยี่ยมเยียนญาติพี่น้องที่เสียชีวิต เรียกว่าซิยาเราะฮฺกุโบร์ ก่อนหน้านี้หรือวันนี้มีการทำความสะอาดกุโบร์ จากนั้นจึงไปรวมตัวกันที่มัสยิดเพื่อละหมาดตัสเบียฮฺ ก่อนจะไปเยี่ยมเยียนตามบ้านญาติพี่น้องคล้ายงานวันอีดหรือตรุษอิดิลฟิตริ แต่คนแถวบ้านโสร่งบอกว่ารายอแนซึ่งเขาบอกว่าฃสนุกกว่าตรุษอิดิลฟิตริเสียด้วยซ้ำ มีการแจกขนมกาตูปัตหรือข้าวเหนียวห่อใบดังปาลัสสามเหลี่ยม
ความที่ประเพณีรายอแนมีหลักฐานทางศาสนาที่ให้น้ำหนักค่อนข้างน้อย ประเพณีจึงค่อยๆหายไปอีกไม่กี่ปีคงหายไปหมด พักหลังนี้ยังเห็นได้แถวยะรัง ผมจึงว่าโชคดีที่ได้เห็น ท่านนบีมูฮำมัด (ซ.ล.) บอกว่าประชาชาติของท่านนั้นหลากหลายและความหลากหลายคือความสวยงาม อะไรที่เป็นความดีหากไม่สร้างความขัดแย้งก็นับว่าสวยงามทั้งนั้นสำหรับผม
