"...เพื่อนนั้นมีหลายเเบบ บางคนนั้นเมื่อเขาทำผิด เราไม่กล้าที่จะตักเตือนบอกให้เขาทราบ เพราะว่าเป็นคนขี้โมโหหลือเกิน กล่าวอะไรเป็นการขัดไม่ได้เลย รังเเต่จะสร้างความร้าวฉานทางความสัมพันธ์ ซึ่งเราไม่อยากให้เป็นเเบบนั้น เรายังอยากเป็นเพื่อนกับเขาต่อไป จึงไม่ได้ตักเตือนอะไรมากมายนอกเสียจากบอกเล็กน้อยเท่านั้น
ส่วนเพื่อนอีกเเบบหนึ่ง สามารถกล่าวตักเตือนได้ทันที เพราะวางใจแก่กัน ถึงเเม้ว่าอารมณ์ร้อนเเค่ไหนก็ตาม สาเหตุที่เรากล้าก็เพราะสนิทใจกันดี ต่างคนต่างเป็นห่วงกัน เราก็กลัวเพื่อนจะหลงผิด เราจึงกล่าวตักเตือนด้วยความรัก เพื่อนประเภทนี้ เรากล้าเตือนเสมอ เเละรับได้หากเขาจะโกรธบ้าง
เวลาเพื่อนเเบบเเรกประสบสิ่งใดที่เป็นการเสียหาย เราจะเก้ๆกังๆ จะเตือนดีไหมหนอ กลัวเพื่อนจะหาว่ายุ่งไม่เข้าเรื่อง กลัวเพื่อนจะโกรธ เเต่ขณะเดียวกันหากมันเกิดขึ้นกับเพื่อนเเบบที่สอง เราจะรีบกล่าวเตือนเพื่อนในทันที
ความสัมพันธ์สองเเบบนี้เเตกต่างกัน เราสัมผัสได้ เเละสามารถนำมาประยุกต์เพื่อทำความเข้าใจอัลกุรอ่านได้
ทำไมหนอ มนุษย์ทุกคน ถ้าจะกล่าวโดยรวมเเล้ว เราสามารถกล่าวได้ว่า ทุกคนคือ บ่าว ของอัลลอฮฺทั้งสิ้นเลย ไม่ว่าจะศาสนาใดก็ตาม รวมทั้งพระองค์ก็ทรงประทานปัจจัยยังชีพแก่ทุกคนด้วย ใครจะปฏิเสธพระองค์หรือจะเกลียดพระองค์ ปัจจัยยังชีพจากพระองค์ก็ส่งถึงเสมอ หากยังไม่สิ้นลมเสียก่อน
เเต่พระองค์สั่งให้ละหมาด หรือถือศีลอด หรือสั่งให้ทำต่างๆนาๆ พระองค์กล่าวเเต่ว่า "โอ้ บรรดาผู้ศรัทธาทั้งหลาย.." เจาะจงด้วยคำว่า "ผู้ศรัทธา" อันเเสดงถึง ผู้ศรัทธาต้องทำตาม ต้องละหมาดวันละตั้งห้าเวลา ต้องถือศีลอดตั้งหนึ่งเดือน คำสั่งยิบย่อยอีกมากมายก่ายกอง หากมองอีกมุมหนึ่ง ในเมื่อมนุษย์ทุกคนเป็นบ่าวของพระองค์อยู่เเล้ว การสั่งใช้ต่างๆ ทำไมพระองค์ไม่ใช้คำว่า "โอ้ บรรดามนุษย์ทั้งหลาย"เเทนหละ จะได้ครอบคลุม
คำตอบก็คือ ใช่ ทุกคนเป็นบ่าวของพระองค์ทั้งนั้นเเหละ เเต่บ่าวที่พระองค์รักนั้น ไม่ใช่บ่าวทุกคนจะได้เป็นเสียเมื่อไร่ ทำนองเดียวกันกับเพื่อนของเรานั้นเเหละ ทุกคนคือเพื่อนของเรา เเต่ใช่ว่าทุกคนจะเป็นเพื่อนรักของเรา คนที่เราหวังดีด้วย ก็มีเเต่เพื่อนรักจริงๆเท่านั้นแหละ ทำนองเดียวกันเลยพี่น้องที่รัก
อาจจะรู้สึกเหนื่อย เเละท้อ บางครั้งยากลำบากในการปฏิบัติตามคำสั่งของอัลลอฮฺ เเต่ทราบไว้เถิด ลำบากเฉพาะช่วงเเรกเท่านั้นพี่น้องรัก ของจริงก็คือ ชีวิตหลังความตายนั้นเเหละ ที่พระองค์สำทับก็เพื่อให้เราสบายในโลกหน้านั้นเอง ซึ่งหนักหนาสาหัสกว่าโลกดุนยาเป็นไหนๆ อดทนนะครับพี่น้องที่รัก..."
-จากการสอนกีตาบ เปอนาวาร บากี ฮาตี โดย บาบออิสมาแอล สปันญัง อัลฟาฎอนีย์ ถอดความโดย ฟากีร –
