“อิสลามในอินโดนีเซีย : ทางสายกลาง และสันติภาพ

 “อิสลามในอินโดนีเซีย :  ทางสายกลาง  และสันติภาพ

หมายเหตุ : คำกล่าวบรรยายโดย H.E. Mohammdad  Hatta  เอกอัครราชทูต อินโดนีเซีย ประจำประเทศไทย ในเวทีเสวนาสาธารณะ “อิสลามในอินโดนีเซีย : ทางสายกลาง และสันติภาพ เมื่อวันอังคาร 20 ธ.ค. 54  ณ โรงแรมหรรษาเจ.บี. หาดใหญ่

H.E. Mohammdad  Hatta  เอกอัครราชทูต อินโดนีเซีย ประจำประเทศไทย

อิสลามในประเทศอินโดนีเซีย มีความแตกต่างกันกลากหลายมิติเมื่อเทียบกับอิสลามทั่วภูมิภาคหรือทั่วโลก   อิสลามในอินโดนีเซียเป็นอิสลามสายกลาง  ซึ่งได้รับอิทธิพลทางอารยธรรมจากอาหรับน้อยมาก การเข้ามาของอิสลาม เข้ามาโดยคณะซูฟีย์  หรือมาจากกลุ่มนักปราชญ์ ผู้รู้  หรือแม้แต่พ่อค้าที่เข้ามาค้าขายในอินโดนีเซีย  เมื่อดูทางด้านภูมิศาสตร์ หรือภูมิประเทศอินโดนีเซียแล้ว  อินโดนีเซียอยู่ห่างจากตะวันออกกลางซึ่งเป็นแหล่งกำเนิดของอิสลามมาก แม้กระนั้นก็ไม่ได้เป็นอุปสรรคต่อการทำความเข้าใจในศาสนาอิสลามแต่อย่างใด

ก่อนอินโดนีเซียจะเป็นสาธารณรัฐ  หรือก่อนประกาศอิสรภาพ อินโดนีเซียมีความเป็นอาณาจักร มีสุลตาลปกครองพื้นที่ และสุลตาลจะเป็นผู้นำของแต่ละศาสนา  หลังจากปีประกาศเอกราชอินโดนีเซีย แม้ว่าประชากรในประเทศอินโดนีเซียจะมีผู้ที่นับถือศาสนาอิสลามเป็นจำนวนมาก ทำให้ผู้นำประเทศต้องมารวมกันคิดว่าในประเทศมีชนกลุ่มน้อยจำนวนมาก  และมีเกาะ 17,000  กว่าเกาะ    เป็นเหตุให้อินโดนีเซียไม่ได้นำเอาอิสลามเป็นศาสนาประจำชาติได้ เนื่องจากยังมีศาสนาอื่นๆอยู่ในประเทศอีกด้วย

ประชากรอินโดนีเซีย  20  กว่าล้านคน  มีระบบการศึกษาในประเทศเกิดขึ้นสองรูปแบบ  รูปแบบแรกเป็นการศึกษาในระบบ  ซึ่งได้รับการยอมรับไปทั่วอินโดนีเซีย และทั่วโลก  และอีกรูปแบบคือ การศึกษานอกระบบ  ซึ่งไม่ได้รับความยอมรับจากรัฐ  เช่น สถาบันปอเนาะ  และโรงเรียนเอกชนสอนศาสนา และสามัญ  หรือ Pesantren เปอซันเตรน

ความเข้มแข็งของอิสลามในอินโดนีเซียสามารถพิสูจน์ได้โดยดูจากการเกิดขึ้นของสถานบันปอเนาะ  และมีบางกลุ่มเป็นกลุ่มที่มีแนวคิดสุดโต่งมีความพยายามเปลี่ยนแปลงรูปแบบของการเผยแพร่ศาสนาอิสลาม  โดยการใช้ความรุนแรง  แต่การกระทำเช่นนี้ก็ไม่สามารถทำให้เกิดการยอมรับได้  นักวิเคราะห์ในประเทศจำนวนมากวิเคราะห์ว่า ถึง แม้อินโดนีเซียจะเผชิญกับความรุนแรงมากมายทางศาสนา  ปรากฏการณ์ดังกล่าวนั้นจะไม่สามารถก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในความเป็นอิสลามสายกลางในอินโดนีเซียได้

การเข้ามาของอิสลามในอินโดนีเซีย  ในพื้นที่ชวา ศาสนาที่มีความโดดเด่นในชวาคือศาสนาฮินดู  ซึ่งมีประเพณีต่างๆมากมาย เช่น พิธีกรรมสำหรับสตรีที่ตั้งครรภ์  และเมื่อมีการเสียชีวิต  จะมีการเลี้ยงรำลึก  7 วัน  40 วัน  หรือ  100 วัน ในพิธีกรรมเหล่านี้อิสลามในอินโดนีเซียได้นำควบเข้ากันระหว่างวัฒนธรรมเดิม  คือ  ฮินดู กับอิสลามได้

ส่วนวัสดุ ที่เป็นสัญลักษณ์ของฮินดู  เช่น  Geduk กลองใหญ่  ซึ่งเป็นวัฒนธรรมเดิมของฮินดูเพื่อมีไว้ตีเพื่อใช้ในพิธีการทางศาสนา  เมื่ออิสลามเข้ามาก็สามารถใช้กลองเพื่อเรียกร้องให้ทราบเวลาละหมาดได้  แม้ว่าการเข้ามาของฮอลแลนด์  ที่ปกครองอินโดนีเซียมา  300  กว่าปี  ได้นำเอาศาสนาคริสต์เข้ามา แต่ก็ยังไม่สามารถลบภาพลักษณ์หรืออัตลักษณ์ของวัฒนธรรมเดิมออกไปได้  อิสลามมีการส่งเสริมประเพณีเดิมที่มีอยู่ หากไม่มีความขัดแย้งกับความเป็นอิสลาม  เช่น การกล่าวตะฮลีล (กล่าวสรรเสริญ)  ในอินโดนีเซีย มีการอ่านในหลายๆพิธีกรรม เช่น  ขึ้นบ้านใหม่ 

พิธีแต่งงานของชาวเบอตาวี  หากมีผู้หญิงคนหนึ่งเป็นที่ต้องหมายของผู้ชาย  ฝ่ายชายต้องมีการเตรียมพร้อมในการอ่านอัลกุรอาน  หากไม่มีความพร้อมหรือเสียงไม่ดี ก็ไม่สามารถเข้าไปสู่ขอ หรือแต่งงานได้

คุณลักษณ์ของอิสลามในอินโดนีเซีย คือการพึ่งพาตนเองโดยปราศจากการสนับสนุนจากรัฐบาล  สถาบันอิสลามในอินโดนีเซียมีความเข้มแข็งด้วยตนเอง เช่นการเก็บซากาต จะมีการผลักดันจากภายนอกให้มีการจัดตั้งหน่วยงานของรัฐขึ้นมาดูแลภายใต้กระทรวงการศาสนา  และกระทรวงก็ต้องให้ความสำคัญต่อศาสนาทุกๆศาสนา แม้ว่ารัฐมนตรีกระทรวงจะเป็นมุสลิม  และแม้ว่าผู้นำประเทศของอินโดนีเซียเป็นมุสลิม แต่เมื่อถูกเชิญให้ไปร่วมประเพณีของแต่ละศาสนา ผู้นำเหล่านี้ก็ต้องไปร่วมงาน และร่วมในการสวดอ่านของแต่ละศาสนา  แต่ก็ไม่ได้เชื่อหรือศรัทธาในศาสนานั้นแต่อย่างใด

มีกลุ่มมุสลิมบางกลุ่มไม่เห็นด้วยกับการประกาศของผู้นำ ที่ไม่ได้นำเอาศาสนาอิสลามเป็นศาสนาประจำชาติ มีความพยายามตั้งกลุ่มใต้ดิน  เพื่อเป้าหมายแบ่งแยกดินแดนเพื่อให้เกิดรัฐอิสลาม  แต่ไม่ได้เกิดความยอมรับจากประชาชนส่วนใหญ่  แต่ความเป็นอิสลามในอินโดนีเซียส่วนใหญ่เมื่อเกิดเหตุการณ์โดยขบวนการคอมมิวนิสต์ เกิดขึ้นมาเกิด ทำให้เกิดความร่วมระหว่างมุสลิมนิกายต่างๆ เพิ่มมากขึ้นเพื่อต่อต้านกระแสคอมมิวนิสต์

การเผยแพร่ศาสนาอิสลามในอินโดนีเซียสามารถแบ่งได้  2 กลุ่ม  กลุ่มแรกเป็นอิสลามแบบผสมวัฒนธรรม  คือ  อิสลามที่มีอยู่ในสถาบันการศึกษา ใช้การระบบการศึกษาเป็นเครื่องมือ  และอิสลามแบบการเมือง  มีการเผยแพร่โดยใช้กระบวนการทางการเมือง  ซึ่งมีการแจกจ่ายเงิน แต่ในรูปแบบที่สอง ได้รับการยอมรับในสังคมอินโดนีเซียน้อยมาก

อิสลามวัฒนธรรม  ยิงนานยิ่งมีอิทธิพลในอินโดนีเซีย  ก่อให้การก่อตั้งกลุ่มเกิดขึ้น แต่ไม่ได้เป็นพรรคการเมือง  เป็นองค์กรเอกชน แต่สมาชิกภายในองค์กรสามารถเข้าไปเล่นการเมืองในระบบได้

ความเป็นประชาธิปไตยมีอยู่ในความเป็นอิสลามอินโดนีเซีย  เห็นได้จากการเลือกตั้ง หรือเลือกตัวผู้นำทั้งในระดับล่างจนระดับชาติ  ซึ่งแม้ว่าจะมีพื้นที่ที่มีมุสลิมเป็นจำนวนมาก แต่คนที่ถูกคัดเลือกเป็นคนที่ไม่ใช่มุสลิม  เนื่องจากชาวบ้านจะเลือกผู้ที่มีความสามารถขึ้นมาเป็นตัวผู้นำ

สำหรับมุสลิมการขอความช่วยเหลือมุสลิมจะขอความช่วยเหลือจากอัลลอฮ เป็นอันดับแรก  ต่อมาก็ขอความช่วยเหลือจากเพื่อนมนุษย์  ไม่ใช่แค่ว่าขอความช่วยเหลือเฉพาะมุสลิมแต่อย่างใด จะมีการยึดเอาความสามารถ และลักษณะนิสัยมาเป็นเกณฑ์การเลือกขั้นต้น

ส่วนงานการดะวะห์ การเผยแพร่เพื่อพัฒนา  การใช้ความรุนแรงไม่สามารถแก้ไขปัญหาด้วยการใช้ความรุนแรงได้  รัฐบาลพยายามจับกุมคนกลุ่มนี้  แต่เมื่อปล่อยตัวออกมาแล้วก็ยังคงปฏิบัติการความรุนแรงต่อไป  การดะวะห์ หือการเผยแพร่เพื่อพัฒนา ควรเป็นไปด้วยกาย  วาจา

กรณีของการแก้ไขปัญหาความขัดแย้ง  และความรุนแรงที่เกิดขึ้นในพื้นที่อาเจะห์  รัฐบาลกลางได้มอบการปกครองตนเองแก่ชาวอาเจะห์ ซึ่งสามารถใช้กฎหมายอิสลาม หรือชารีอะห์อิสลามได้  แต่อยู่ภายใต้รัฐเดียว  เหตุผลก็เนื่องจากว่าในแต่ละพื้นที่มีความแตกต่างกัน  รัฐบาลได้มอบสิทธิให้แต่ละพื้นที่ปกครองตนเองได้ โดยอยู่ภายใต้นโยบาย “หนึ่งเดียวทางความหลากหลายทางชาติพันธ์”

http://www.bungarayanews.org/news/view_news.php?id=596