เปาะวอ ฉันรู้จักชื่อของเขา ผ่านเยาวชน ในชมรม Hakam โรงเรียนกาบังพิทยาคม ย้อนกลับไปตอนกิจกรรมการเล่าประวัติศาสตร์เกี่ยวกับลิเกฮูลู ทางโครงการได้เชิญ เปาะวอ มาเล่าประวัติศาสตร์ของ ลิเกฮูลู ด้วยความเป็นกันเอง มีสาระเกี่ยวกับประวัติศาสตร์ลิเกฮูลู ชวนให้เยาวชนตื่นเต้นและลุ้นอยู่ตลอดเวลา ก่อเกิดความประทับใจในตัวเขา จึงทำให้กิจกรรม การวาดแผนที่เดินดิน ต้องไปเยี่ยมเขาถึงบ้าน
กิจกรรม การลงพื้นที่วาดแผนที่เดินดินนี้ เราใช้วันหยุดสุดสัปดาห์ เพื่อที่จะสามารถใช้เวลาว่างให้เกิดประโยชน์ อีกทั้งมีเวลาพอสมควรที่จะสำรวจหมู่บ้านที่เป็นแหล่งความรู้ของ ลิเกฮูลู สัปดาห์นี้เป็นคิวของ โรงเรียนกาบังพิทยาคม โดยพวกเขาได้เลือกทำ โครงการ “ลิเกฮูลู” การลงพื้นที่ครานี้ เราได้ความอนุเคราะห์ รถยนต์จากอุสตาร์ โรงเรียน กาบังพิทยาคม เนื่องจากระยะทางในการลงพื้นที่เพื่อตามหาแหล่งข้อมูลของลิเกฮูลู อยู่ไกลจาก โรงเรียนซึ่งจำนวนผู้ร่วมทริป วาดแผนที่เดินดิน ครั้งนี้ มีจำนวน สิบคน รวมกับน้องเยาวชนโรงเรียนกาบังพิทยาคม ถือเป็นทริปการลงพื้นที่ ที่ Adventure เป็นที่สุด ลุ้นตลอดการเดินทาง เพราะ ตลอดเส้นทางที่จะไปบ้านของผู้รู้ เต็มไปด้วย ป่า สวนยาง และบ้านคน ซึ่งประเมินแล้ว ป่าจะมีมากกว่า
เยาวชนที่ลงไปด้วยกัน ได้เล่าถึง ความเป็นเปาะวอให้ฟังขณะนั่งรถ ไปเยี่ยมเปาะวอที่บ้าน ซึ่งเราไปเยี่ยมแบบเซอร์ไพส์ โดยเราไม่อาจรู้ว่า เปาะวอ อยู่บ้านหรือเปล่า เพราะ เปาะวอ จะไม่ใช้โทรศัพท์ เนื่องจากพิกัด บ้านของเปาะวอจะไม่มีสัญญาโทรศัพท์ ก็เลยลุ้นในใจเบาๆว่า “กลัวจะเสียเที่ยว”
พวกเขาได้เล่าว่า เปาะวอเป็นผู้ชายที่เล่นลิเกฮูลูเก่ง ตลก ใจดี หลายคนรู้จักเขา และเขาก็มีความสามารถพิเศษ คือ การเป่าใบยางด้วยปากเปล่า ให้เป็นเพลงได้ ยิ่งสร้างความตื่นเต้นสำหรับทีมไม่น้อย เพราะ เอาเข้าจริงแล้ว ไม่เคยได้ดูการแสดงลักษณะนี้ แล้วตั้งเครื่องหมายคำถามในหัวว่า “แบบนี้ก็มีด้วยหรอ” ขณะที่เยาวชนกำลังเล่าเกี่ยวกับความสามารถพิเศษของเปาะวอ รถก็นำพาพวกเราผ่านสถานที่ต่างๆ ที่อยู่ในพื้นที่กาบัง ผ่านสวนยาง ผ่านเรือโบราณ ผ่านต้นยาง ผ่านป่าไม้ ผ่านสถานที่สำคัญ ที่สามารถจะทำให้เยาวชนวาดลงไปในแผนที่เดินดินของตัวเองได้
ในที่สุด เวลาเกือบครึ่งชั่วโมงทำให้เราถึงบ้านของผู้ชายที่ ถูกขนานนามว่า เป็นชายที่เก่งในการเป่าใบยางให้เป็นเพลง เขามีนามว่า นาย รายะ เวาะหลง อายุ 66 (เปาะวอ) ปัจจุบันอยู่ตำบลคลองน้ำใส อำเภอกาบัง จังหวัดยะลา เขาได้เล่าว่า เดิมที เขาเป็นคนหนองแรต จังหวัดยะหริ่ง และได้แต่งงานกับสาวในตำบลเดียวกัน หลังจากนั้นก็ย้ายเข้ามาทำสวนตามพ่อแม่ ในวัย 18 ปี เขาได้เล่าต่ออีกว่า จุดเริ่มต้นของ การเป่าเพลงจาก ใบยาง คือ ตอนช่วงอายุ 18 ปี เขาจะลากวัวไปเลี้ยงในทุ่งหญ้า ซึ่งห่างไกลจากบ้านไม่มากนัก ระหว่างที่รอ วัวกินหญ้าอยู่นั้น เขาจึงลองเด็ดใบยางแล้วมาเป่าเล่น ปรากฎว่า เป่าแล้วออกมาเป็นเสียงได้ และเขาก็เริ่มฝึกเป่าทุกวี่ ทุกวัน จนสามารถเป่าเป็นทำนองยาวๆได้ นับจากนั้นเขาจึงเป่าเป็นเพลง ซึ่งเพลงแรกที่เขาเป่าคือ เพลงอินเดีย ที่นิยมอยู่ในช่วงนั้น เดิมทีแล้ว “เปาะวอ” มีทุนเดิม คือ เป็นคนชอบร้องเพลงและร้องได้ไพเราะ จึงทำให้รุ่นพี่บริเวณใกล้ๆบ้าน ที่เล่นลิเกฮูลู ได้ชักชวนเขาให้มาร้องเพลงในวง
ปัจจุบัน "เปาะวอ" เข้าไปสอน และทำวงลิเกฮูลูพร้อมกับเด็กๆ ในโรงเรียนบ้านคลองน้ำใส และเปาะวอได้ทิ้งท้ายว่า ตัวเองมีความตั้งใจที่จะรักษา ถ่ายทอด การละเล่นลิเกฮูลูให้กับเยาวชนที่สนใจ เพื่อได้สืบทอด ไม่ให้การละเล่นเหล่านี้ได้หายจากไป
